بررسی فقهی – حقوقی مبانی حضانت در فقه شیعه و قوانین موضوعه ایران

خدا را شاکرم که توفیقم بخشید تا این پایان نامه را به اتمام برسانم، اگر چه مدتی تأخیر و اندکی تقصیر داشتم، این پایان نامه با یاری خداوند و مساعدت اساتید گرانقدر به ثمر رسید و آنچه قوت و امیدی بیش از پیش می بخشید این است که چشم به راه ناقدان مصلح بمانم تا به غمض عین از عیوب و نواقص جزئی، ضعف هایش را دوستانه گوشزد نمایند تا شاید بتوانم در راستای تعالی علمی و عملی خود بیشتر کوشیده و بتوانم خدمت شایسته تری انجام دهم؛ تا چه قبول افتد و چه در نظر آید! بدون شک نگـهداری اطفال و بزرگ کردن آنها و نیـز مراقبت در امر تربیـت و پرورش از سوی والدین امری فطری و طبیعی بوده است و نیز اولین وظیفه آنان در این باره محسوب می گردد. در شرایطی خاص امکان نگهداری کودک توسط آنان ممکن نمی باشد و مسائلی مانند فوت یا غیبت پد و یا جدایی والدین این امکان را از کودک می گیرد که در کنار والدین خود بماند و از نعمت وجود هر دوی آنان بهره مند گردد که در این صورت بحث حضانت پیش می آید. نگهداری و تربیت طفل را در اصطلاح حقوق اسلام حضانت گویند و در قانون و حقوق مدنی به اقتداری گویند که قانونگذار به منظور نگهداری و تربیت اطفال به پدر و مادر اعطا کرده است. در بحث ماهیت حضانت بدانیم که حق نگهداری و سرپرستی کودک، از حقوقی است که احکام تکلیـفی ویـژه ای را به دنـبال دارد. این حق از یـک جهت به کـودک تعـلق می گیرد و از جهت دیگر به مادر و از طرف دیگر به پدر تعلق خواهد داشت. حق تکلیفی ویژه ای را به دنبال دارد. این حق از یک جهت به کودک تعلق می گیرد و از جهت دیگر به مادر و از طرف دیگر به پدر تعلق خواهد داشت. حق عبارت است از؛ اختیاری که قانون برای فردی شناخته که می تواند عملی را انجام یا آن را ترک نماید و تکلیف عبارت است از امری که فرد ملزم به انجام آن می باشد و هرگاه برخلاف آن رفتار نماید به جزایی که درخور آن امر است دچار می گردد. فقهای امامیه در حق یا تکلیف بودن حضانت اختلاف نظر دارند اما قانون، نگهداری اطفال را هم حق و هم تکلیف ابوین می داند. همانطور که گفته شد حضانت راجع به نگهداری و تربیت کودک است و ولایت نوعی سرپرستی و نمایندگی در امور مالی صغیر است و رابطه ای تنگاتنگ با حضانت دارد. در این پایان نامه سعی شده است که در فصل اول کلیات و مفاهیم و ماهیت حضانت، در فصل دوم با توجه به هدفی که در ابتدا داشتم مبنی بر اینکه آیا ولایت با حضانت یکسان است؟ این فصل را تنظیم کنم. در فصل سوم با توجه به یکی دیگر از اهداف اولیه ام که آیا آثار مالی حضانت با آثار غیرمالی آن یکسان است؟ به بحث پرداختم. در فصل چهارم به بررسی مبانی، خاستگاه و اختلاف مذاهب در خصوص امور حضانت پرداخته شده است.